Waarschijnlijk zal niemand eraan twijfelen dat mensen bang kunnen zijn voor negatieve emoties. Hoewel het voor sommigen misschien vreemd lijkt, kan deze echter angst ook voorkomen bij positieve emoties. Dit fenomeen is minder bestudeerd, maar er is steeds meer evidentie dat positieve emoties zoals vreugde, geluk, vriendelijkheid, liefde en veiligheid niet noodzakelijk worden ervaren als plezierig maar ook gevreesd kunnen worden. Dit kan grote gevolgen hebben omdat positieve emoties ons welzijn beïnvloeden. Bovendien kan de angst voor positieve emoties geassocieerd worden met verschillende psychologische stoornissen zoals depressie en angst.
Het bestaan van angst voor positieve emoties roept de vraag op: waarom? Er zijn verschillende hypothesen die proberen deze vraag te beantwoorden. Onderzoekers wijzen erop dat mensen in hun jeugd zouden kunnen zijn gestraft of mishandeld terwijl ze aan het genieten waren. Dat zou ervoor kunnen zorgen dat ze de eerste gelukservaringen geassocieerd hebben met negatieve emoties. Een andere hypotheses is dat individuen positief affect kunnen interpreteren als een gevaar-indicator omdat het in het verleden ervoor zorgde dat ze hun waakzaamheid lieten varen, met pijnlijke of gevaarlijke gevolgen. De redenering van deze individuen over geluk is: ‘Geluk duurt nooit lang – als ik mij gelukkig voel, verwacht ik altijd dat iets slechts gaat gebeuren’.
Onderzoekers geven ook aan dat cultuur een invloed kan hebben op de angst voor positieve emoties. Zo wordt er voorspeld dat Oost-Aziatische culturen bijvoorbeeld meer angst voor geluk hebben dan westerse culturen. Het lijkt dat er bepaalde opvattingen in sommige culturen zijn die bij mensen angst voor geluk bevorderen. Er is bijvoorbeeld een Chinees gezegde dat zegt: "Extreem geluk verwekt tragedie". Volgens verschillende onderzoekers maakt deze angst voor geluk dat mensen van Oost-Aziatische culturen de voorkeur geven aan positieve emoties die hun angst niet activeren (bv. Ontspannen, tevreden). Terwijl mensen van westerse culturen, over het algemeen, de voorkeur aan positieve emoties geven die veel activatie meebrengen (bv. Energiek, zelfverzekerd).
Zoals hierboven vermeld wordt de angst voor positieve emoties geassocieerd met psychologische stoornissen. Er is vooral veel onderzoek gedaan naar het verband tussen angst voor positieve emoties en depressie. Verschillende studies wijzen erop dat depressieve mensen angstig kunnen worden en daardoor hoop en positieve ervaringen kunnen vermijden. Dus het is niet alleen dat depressieve mensen geen geluk meer kunnen ervaren (anhedonie), maar zelfs dat een aantal depressieve mensen angstig zijn om geluk en positieve emoties te ervaren.
In een studie werd onderzocht of de angst voor positieve emoties groter was bij mensen met een depressie dan bij gezonde mensen. Zo analyseerden ze 39 patiënten met een matige tot ernstige depressie en 41 personen zonder depressieve symptomen. De resultaten lieten zien dat mensen met depressieve symptomen meer angst voor positieve emoties vertoonden dan de groep zonder symptomen. In deze studie werd ook gevonden dat mensen met een depressie niet volledig faalden in het ervaren van positieve emoties. Het leek erop dat deze patiënten angst hadden om positieve emoties te ervaren. Volgens sommige auteurs zou een mogelijke verklaring hiervoor kunnen zijn dat positieve emoties minder bekend zijn dan negatieve emoties. Daarom zouden mensen met een depressie zich veiliger voelen bij de laatste. Bovendien bevestigen deze negatieve emoties hun kijk op de wereld, wat ook een motivatie zou zijn om ze te hebben.
Veel behandelingen voor depressie zijn gericht op het verminderen van negatieve emotionele ervaringen en het vergroten van positief affect. Echter, zoals in dit artikel is besproken, kan dit bij sommige mensen juist averechts werken. Daarom geven sommige onderzoekers aan dat het misschien niet voldoende is voor mensen met een depressie om eenvoudig deel te nemen aan aangenamere situaties, maar dat ze de toelating van aangename emoties moeten oefenen. Mindfulnesstraining lijkt hiervoor een goede oplossing. Deze training leert iemand in het hier en nu leven, met een open, vriendelijke, accepterende houding, wetende dat emoties tijdelijk zijn. Uit een studie blijkt dat Mindfulnesstraining leidde tot een verhoogde ervaring van positieve emoties en een verbeterde respons op plezierige activiteiten. Onderzoekers wijzen erop dat een mogelijke verklaring hiervoor is dat mindfulness een positief effect kan hebben door een accepterende houding aan te moedigen ten opzichte van emotionele ervaringen. Wanneer iemand deze positieve emoties uiteindelijk durft te accepteren, dan zal de angst ervoor ook verminderen, of zelfs verdwijnen.
Bibliografie
Beblo, T., Fernando, S., Klocke, S., Griepenstroh, J., Aschenbrenner, S., & Driessen, M. (2012). Increased suppression of negative and positive emotions in major depression. Journal of Affective Disorders, 141, 474–479. doi:10.1016/j.jad.2012.03.019
Geschwind, N., Peeters, F., Drukker, M., van Os, J., & Wichers, M. (2011). Mindfulness training increases momentary positive emotions and reward experience in adults vulnerable to depression: a randomized controlled trial. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 79, 618-628. doi: 10.1037/a0024595
Gilbert, P., McEwan, K., Gibbons, L., Chotai, S., Duarte, J., & Matos, M. (2012). Fears of compassion and happiness in relation to alexithymia, mindfulness, and self‐criticism. Psychology and Psychotherapy: Theory, Research and Practice, 85, 374-390. doi:10.1111/j.2044-8341.2011.02046.x
Gilbert, P., McEwan, K., Catarino, F., Baião, R., & Palmeira, L. (2014). Fears of happiness and compassion in relationship with depression, alexithymia, and attachment security in a depressed sample. British Journal of Clinical Psychology, 53, 228-244. doi:10.1111/bjc.12037
Joshanloo, M., & Weijers, D. (2014). Aversion to happiness across cultures: A review of where and why people are averse to happiness. Journal of Happiness Studies, 15, 717-735. doi: 10.1007/s10902-013-9489-9